Touwenterrein: tweede plaats bij de Amsterdamse Nieuwbouwprijs 2011
Sinds 1885 was stond op het Touwenterrein de verffabriek Touwen & Co. In 1985 werd de fabriek ontruimd en stond sindsdien leeg. Bij de nieuwbouwplannen bleek de bodem zwaar verontreinigd te zijn en moest er grondig worden gesaneerd. Door deze ingreep werd de aanleg van een grote kelderverdieping mogelijk gemaakt.
Op het Touwenterrein staan nu drie kleine gebouwen op een parkeergarage met 42 parkeerplaatsen. Blok A heeft vier bouwlagen met 11 woningen. De bovenste laag heeft geen schuin dak, zoals het bestemmingsplan voorschreef, maar heeft twee insnijdingen die de daklijn visueel breken. Hierdoor kon de beschikbare ruimte maximaal worden benut en lijkt het blok een schuin dak te hebben.
Blok B heeft vier verdiepingen met een woning per laag. Dak en gevel lopen door kleurgebruik en vormgeving feilloos in elkaar over. Het dak is voorzien van bruine aluminium felsbanen en dakramen in dezelfde kleur. De bruine gevel heeft raamkozijnen van brons geanodiseerd aluminium.
Blok C herbergt een bedrijfsruimte van 600 m2. Het heeft een ‘geteerde’ gevel en een mos-sedumdak, waardoor het herinnert aan een scheepswerf maar het ook iets weg heeft van een schuur. Om binnen de voorgeschreven hoogte van vijf meter toch twee verdiepingen te kunnen maken, werd het blok verdiept aangelegd. De buitenruimte om Blok C heen is ingericht als collectieve tuin.
Het Parool over Touwenterrein: Stukje Amsterdam voor durfallen
Dat was geen sinecure: vijftien woningen, een bedrijfspand en daaronder een grote parkeerkelder bouwen op Realeneiland. Krijg dat maar eens voor elkaar, met die paar smalle doodlopende straatjes waar je alleen over een ophaalbruggetje kunt komen. “Inderdaad, het logistieke verhaal was een grote uitdaging,” zegt Eddy Bleuel (49), projectleider van Coen Hagedoorn Bouw. “Alles moest op kleine wagens over die bruggen of via het water worden aangevoerd.” Om een bouwkraan te kunnen opbouwen, moest een aparte brug voor de zware onderdelen worden neergelegd. En zelfs die begon angstwekkend te schuiven. Bleuel: “We hadden een uitvoerder die veel tijd stak in het contact met de buurtbewoners en dat was cruciaal. Voor het storten van de vloer van de parkeerkelder moest non-stop zeshonderd kuub beton worden aangevoerd. Een hele dag moesten alle auto’s van het eiland af.”
Op dit terrein stond vroeger de verffabriek Touwen. De gemeente heeft de grond tot vijf meter diep gesaneerd – zo diep steekt de parkeergarage. “Niemand wilde zijn handen branden aan zo’n lastige locatie, tussen al die historische bebouwing,” vertelt Joris Stouten (31), projectontwikkelaar van woningcorporatie De Key. “Voor veel ontwikkelaars is het ook niet interessant, omdat ze maar weinig woningen kunnen neerzetten.”
De buurt heeft zich sterk verzet tegen een vollere bebouwing van het terrein. “Maar wij wilden dat project wel realiseren. De Key bezit al veel woningen op Realen- en Bickerseiland. We hadden hier wel voor sociale huur willen bouwen, maar door de sanering, die lastige plek en het kleine aantal woningen is het project zo duur geworden dat we daar niet uit kwamen. Toch zijn we er trots op dat we hier een stukje Amsterdam erbij hebben gemaakt, waar anderen dat niet durfden.” Inderdaad, de woningen zijn niet goedkoop, maar als je daar staat, begrijp je hoe aantrekkelijk ze zijn. Ze waren dan ook allemaal snel verkocht, één gebouw met vier appartementen aan het water, en een blokje met elf appartementen in de Vierwindenstraat, met een poort naar het binnenterrein. Daar staat ook nog een laag gebouw met kantoren, met een golvend, met sedum beplant dak.
Maurice Boshuizen (26) en zijn vriendin hebben een benedenwoning van 74 vierkante meter gekocht voor 425.000 euro.Maar daarbij kregen zij ook een groot terras aan het water. Voor een plek in de parkeerkelder moesten ze nog eens 70.000 euro neertellen. En ze waren niet eens op zoek naar een woning in Amsterdam. Maar toen ze eens in een bootje van familie langs het nog braakliggende Touwenterrein voeren, wisten ze gelijk: dáár willen we wonen!
Boshuizen: “Toen bekend werd dat er gebouwd zou worden, hebben we ons meteen ingeschreven. Aanvankelijk lootten we de tweede plek voor dit huis, maar nummer één trok zich terug. We hadden puur geluk. De locatie is zo mooi: vlak bij het centrum en de Haarlemmerstraat en toch een oase van rust. Het is ’s avonds zo stil dat het net is alsof je buiten de stad woont.” De bewoners, die een 9,3 als rapportcijfer gaven, deden dat ook vanwege het ontwerp: “Het complex past goed in het straatbeeld van oude pakhuizen.”
“Het is een mooie balans tussen oud en nieuw in dat gebied,” vindt ook Stouten. Voor het ontwerp tekende het bureau NL Architects, dat verderop in de top tien van de Amsterdamse Nieuwbouwprijs nog een keer zal opduiken. De jury was na het bezoek aan het Touwenterrein ook meteen overtuigd: zulke nieuwbouw, op deze locatie, hoort in de top tien thuis.
