Amsterdam Woont

Amsterdam is flink aan het verdichten en dus gaat de stad steeds meer de hoogte in. De nieuwste hoogbouw-loot aan de stam is Sluisbuurt, op Zeeburgereiland. Maar hoe krijg je een wijk met veel hoogbouw leefbaar en sfeervol op straatniveau? Ervaringen elders in de stad en in het buitenland helpen daarbij. Én neurowetenschap, zo blijkt uit een aflevering van het AT5-programma Bouw Woon Leef.

Bekijk de Bouw Woon Leef-aflevering Shanghai aan het IJ:

Hoogbouw en verdichting goed voor de stad

Sluisbuurt wordt ook wel ‘Shanghai aan het IJ’ genoemd. Er komen zo’n 5.500 woningen in gebouwen waarvan er veel flink de hoogte in gaan. Volgens architect Daan Roggeveen, die lange tijd woonde en werkte in Shanghai, gaan hoogbouw en leefbaarheid heel goed samen. “Over het algemeen denk ik dat hoogbouw en verdichting goed zijn voor steden”, aldus Roggeveen in de reportage. “Verdichting brengt dynamiek. Als je meer mensen per vierkante kilometer hebt, levert dat dynamischere steden op. Veel mensen vinden het prettig om in een levendige stad te zijn waar heel veel voorzieningen zijn. En die voorzieningen kúnnen er ook zijn omdat er meer mensen wonen. Daarom is Shanghai zo’n ongelofelijk dynamische stad: er wonen heel veel mensen boven elkaar, waardoor je heel veel restaurants, bloemenwinkels, boekhandels, kiosken en dergelijke hebt.”

Onverwachte dingen tegenkomen

Maar er is meer nodig voor een leefbare stad dan alleen veel mensen dicht bij elkaar, weet Roggeveen: variatie. Op de Zuidas is nu nog sprake van een mono-cultuur, zoals de architect het noemt. “Je merkt aan alles dat het bedacht is als zakendistrict. Je merkt dat hier één bepaald type mens werkt en dat hier één bepaald type mens woont – er is weinig of geen sociale woningbouw hier. Dat heeft gevolgen voor wat je op straatniveau voelt en ziet. We zien daar een prettig restaurant waar je waarschijnlijk lekker witte wijn kunt drinken, maar we zien niet het kleine supermarktje waar je goedkoop brood kunt kopen, of een buurthuis waar je koffie voor een euro kunt krijgen. Een kwaliteit van een stad is dat je onverwachte dingen kunt tegenkomen. Hier, op de Zuidas, heb je niet het gevoel dat het een keer spannend wordt.”

Neurowetenschappelijk onderzoek voor leefbaarheid Sluisbuurt

De hoogbouw-ervaringen op de Zuidas en elders in de wereld worden meegenomen in de ontwikkeling van Sluisbuurt. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van neurowetenschappelijk onderzoek naar hoe verdichting ons welbevinden beïnvloedt. Onderzoeker Frank Suurenbroek, lector bouwtransformatie, legt in de reportage uit dat daarbij gebruik werd gemaakt van een eye-tracker. Dat is een speciale bril die vastlegt waar je blik naartoe getrokken wordt. Daaruit blijkt dat je met sommige bouwkundige trucjes ervoor kunt zorgen dat die hoogbouw eigenlijk helemaal niet opvalt. Wat voor Sluisbuurt vooral belangrijk is, is volgens Suurenbroek hoe de verbinding tussen fysiek en sociaal gelegd wordt, dus tussen het gebouw en wat er op straat gebeurt. “Dat valt vaak tussen de wal en het schip.” Architect Roggeveen pleit daarnaast voor ‘voorzieningen die betekenis geven’. “Dan gaat het over meer dan een supermarkt”, zegt hij. “Dan gaat het over culturele voorzieningen, publieke voorzieningen, scholen. De grote opgave is: hoe geven we die plek betekenis?”